Powidzki Tadeusz Michał (1880–1960), dziennikarz, publicysta, działacz społeczny i Narodowej Demokracji. Ur. 21 IX w Brodnicy w pow. śremskim, był synem Leona, zarządcy majątku, i Eufrozyny z Drzażdżyńskich.
Nauki pobierał P. w gimnazjum klasycznym w Gnieźnie. Tutaj pełnił funkcję prezesa tajnego samokształceniowego Tow. Tomasza Zana (TTZ). Za działalność w TTZ został wydalony w r. 1902 ze szkoły na dzień przed ustnymi egzaminami dojrzałości. Dn. 9 I 1903 w procesie gnieźnieńskim młodzieży gimnazjalnej P. został skazany przez sąd niemiecki na sześć tygodni więzienia. Po odsiedzeniu wyroku przez pół roku pracował w fabryce, a następnie w redakcji gnieźnieńskiego „Lecha”. W Gnieźnie działał w Tow. Samopomocy Naukowej i prowadził wykłady w Tow. Młodzieży Wiejskiej. Za wykłady w Tow. Młodzieży Wiejskiej w Pustachowie pod Gnieznem władze niemieckie wytoczyły mu ponownie proces sądowy. Wówczas P. wyjechał z Gniezna do Darmstadtu, gdzie zaliczył cztery semestry na tamtejszej politechnice. Następnie pracował w dwóch fabrykach specjalizujących się w produkcji urządzeń mleczarskich na terenie Kopenhagi. Ok. r. 1906 powrócił do kraju i ponownie podjął pracę w redakcji „Lecha” w Gnieźnie. W t. r. miał proces za obrazę nauczycieli niemieckich podczas walki strajkowej polskiej młodzieży szkolnej i skazany został na sześć tygodni więzienia. W r. 1908 przeniósł się do Poznania i tu rozpoczął trwającą do r. 1939 pracę w redakcji „Orędownika” (z wyjątkiem l. 1913–18, kiedy redagował „Głos Wielkopolanek” i „Gaz. Pozn.”). Jako redaktor „Orędownika” miał kilka procesów sądowych, m. in. za popieranie demonstracji antyniemieckich w Poznaniu, za organizowanie obchodów rocznicy pięćdziesięciolecia powstania styczniowego i za wystąpienia prasowe przeciw sprzedaży ziem polskich w ręce niemieckie.
P. działał w sekcji kulturalnej «Straży» powstałej w r. 1905, której celem była obrona interesów ekonomicznych, społecznych i narodowych ludności polskiej, m. in. szerzenie znajomości historii, literatury polskiej i organizowanie wycieczek młodzieży z zaboru pruskiego do Krakowa, oraz w tajnej organizacji Obrona Narodowa, utworzonej przez Ligę Narodową w r. 1904 w celu prowadzenia akcji oświatowo-wychowawczej w duchu narodowo-demokratycznym. Był też jednym z kierowników poznańskiego Tow. Przemysłowego. W r. 1912 P. wziął udział w kampanii wyborczej do parlamentu niemieckiego. Położył duże zasługi w rozwoju Tow. Gimnastycznego «Sokół» jako jego sekretarz generalny w l. 1912–20. Przyjęty w r. 1912 do Tow. Dziennikarzy i Literatów w Poznaniu, pełnił tam funkcję skarbnika. Przed wybuchem powstania wielkopolskiego P. był współorganizatorem (razem z Bogdanem i Mieczysławem Hulewiczami, Celestynem Rydlewskim, Karolem Rzepeckim, Wincentym Wierzejewskim) Tajnej Organizacji Niepodległościowej, której celem było przygotowanie młodzieży wielkopolskiej do akcji zbrojnej. W październiku 1918 wszedł w skład Wydziału Wojskowego, powołanego przez Centralny Komitet Obywatelski, delegowany tam z ramienia «Sokoła». Należał do organizatorów ruchu skautowego w obrębie «Sokoła» i twórców Poznańskiej Komendy Skautowej.
W Polsce niepodległej P. był m. in. od r. 1920 przewodniczącym «Sokoła» Dzielnicy Wielkopolskiej, po r. 1935 prezesem okręgu poznańskiego «Sokoła», od r. 1936 wiceprezesem Dzielnicy Wielkopolskiej, a w r. 1939 ponownie został jej prezesem. W r. 1918 został redaktorem naczelnym tygodnika „Sokół” (w skład komitetu redakcyjnego wchodził już od r. 1910) i pełnił tę funkcję prawdopodobnie do r. 1923. Przez pewien czas (po śmierci Bolesława Marchlewskiego w r. 1922) stał na czele Syndykatu Dziennikarzy Wielkopolskich jako prezes. W okresie wydarzeń majowych w r. 1926 był członkiem Komitetu Wojewódzkiego Organizacji Obrony Państwa w Poznaniu, powołanego przeciw zamachowi Józefa Piłsudskiego. W l. 1928–32 zasiadał we władzach Stronnictwa Narodowego (SN), pełniąc funkcję prezesa SN na dzielnicę Śródmieście i na miasto Poznań. Od r. 1930 wchodził w skład Zarządu Okręgowego SN w Wielkopolsce. W t. r. został mianowany pełnomocnikiem listy nr 4 SN na okręg poznański podczas wyborów parlamentarnych. W l. 1938–9 był prezesem Tow. Serbo-Łużyckiego w Poznaniu.
Po wybuchu wojny w r. 1939 P. pozostał w Poznaniu i redagował „Kurier Poznański” do dnia wkroczenia wojsk niemieckich do miasta (10 IX). Wysiedlony w grudniu 1939 z Poznania, zamieszkał w Ostrowcu Świętokrzyskim. Prowadził tam tajne komplety gimnazjalne, na których uczył języka niemieckiego i łacińskiego. Po zakończeniu wojny powrócił do Poznania i rozpoczął pracę w szkolnictwie zawodowym, uczył matematyki i statyki. Następnie przez trzy lata pracował jako sekretarz redakcji „Kuriera Wielkopolskiego”, organu Stronnictwa Demokratycznego w Poznaniu. U schyłku życia zatrudniony był przy zabezpieczaniu zbiorów Biblioteki Głównej Uniw. Pozn.
P. ogłosił m. in. broszury: Sokół jako czynnik państwowotwórczy (P., po r. 1919) i Sokół Wielkopolski w dążeniu ku niepodległości (P. 1934), zebrał i wydał „Poznański śpiewnik polski” (P. 1924, 11. wyd. 1938). Przetłumaczył z norweskiego „Spekulanta” E. Bolstada (W. 1951) i z duńskiego „Rodzinę polską” J. C. Haucha (P. 1959). «Przejrzał i uzupełnił» wydanie przekładów powieści: B. Björnstjerna „Dziewczę ze słonecznego wzgórza” (P. 1957), K. Gjellerupa „Dojrzali do życia” (P. 1957), K. Hamsuna „Głód” (P. 1957). Zmarł 23 IV 1960 w Poznaniu, pochowany został na cmentarzu Junikowskim. Odznaczony był Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta, Orderem Korony Jugosłowiańskiej i czechosłowackim Białego Lwa.
P. był dwukrotnie żonaty: ze Stanisławą z Gosienieckich (1886–1918) i od r. 1921 z Franciszką z Kostrzewskich. W pierwszym małżeństwie miał dwu synów: Wiesława Władysława (1910–1978), inżyniera leśnika, i Janusza (ur. 1913), historyka sztuki, oraz córkę Halszkę Marię (1914–1919); w drugim małżeństwie miał syna Kazimierza (1922–1945), który zginął w niemieckim obozie koncentracyjnym w Gross Rosen (Rogoźnica).
Wpol. Słow. Biogr.; Żychliński, XXIX 62; – Czubiński A., Grot Z., Miśkiewicz B., Powstanie wielkopolskie (1918–1919), P. 1978; Dzieje Wpol., II; Jakóbczyk W., Studia nad dziejami Wielkopolski, P. 1967 III; Kozicki L., Historia Ligi Narodowej, Londyn 1964; Marczewski J., Narodowa Demokracja w Poznańskiem 1900–1914, W. 1967; Markwicz A., 100 lat historii organizacji Tow. Tomasza Zana, Londyn 1975; Paczkowski A., Prasa polska 1918–1939, W. 1980; Powstanie wielkopolskie (1918–1919), Pod red. Z. Grota, P. 1968; Ryfowa A., Działalność Sokoła polskiego w zaborze pruskim i wśród wychodźstwa w Niemczech 1884–1914, W.–P. 1976 s. 6, 11, 57, 137, 164–5; Załubski J., Wielkopolska prasa i jej twórcy w latach 1945–1955, W.–P. 1972; – Zakrzewski Z., Przechadzki po Poznaniu lat międzywojennych, W.–P. 1974 s. 153; – „Głos. Wpol.” 1960 nr 99; „Kur. Pozn.” 1931 nr 430; „Za i Przeciw” 1960 nr 25; – Arch. Państw. w P.: Kartoteka ewidencji ludności; Pozn. Tow. Przyjaciół Nauk.: Materiały Kiryła Sosnowskiego, sygn. 830, 1216; – Informacje syna Janusza.
Zygmunt Kaczmarek